قرآن و عهدین؛ نقاط همسو و ناهمسو

 بررسى نقاط همسو و ناهمسو در میان متون اصلى سه دین بزرگ ابراهیمى یعنى یهود، مسیحیت و اسلام است. نویسنده در چهار محور تاریخ، تشریع، معارف و اخلاق نگاه و بیان قرآن و عهدین را به مقایسه و ارزیابى گرفته است. در محور نخست از دو زاویه بحث کرده است 1- ثبت رویدادهاى تاریخى که در این زمینه قرآن با تورات و انجیل همسویى نسبتاً زیاد دارد البته تفاوتهایى نیز هست امّا تورات و انجیل همسویى زیادى با یکدیگر ندارند. 2- چگونگى گزارش رویدادها. در این بخش در ابتدا نقاط تفاوت قرآن و تورات را مورد بحث قرار داده و ویژگى‌هاى گزارش قرآن و تورات را در چند عنوان معرفى کرده است 1- هدفمندى و عدم هدفمندى گزارشها 2- گزینشى بودن و تفصیلى بودن گزارشها 3- افزایش و کاستى گزارشها 4- ناهمگونى گزارشها 5- ناسازگارى گزارشها. سپس گزارش قرآن و انجیل در خصوص حضرت عیسى مورد ارزیابى قرار گرفته است و به نتیجه مشابه آنچه در تورات گذشت رسیده است. در محور دوم، نخست زمینه‌هاى مشترک تشریع میان تورات و قرآن مطرح شده است که عبارتند از: اهمیت تشریع، خطیر بودن گناه، تشریعات و احکام، پسوندهاى تشریعات به عنوان فلسفه احکام. سپس به نقاط تفاوت اشاره کرده است و از امور زیر نام برده است. 1- کلیّت تشریعات قرآنى و جزئیت تشریعات تورات 2- عمومیت خطاب قرآنى نسبت به انسانها و اختصاصى بودن خطاب تورات به بنى‌اسرائیل 3- سادگى تشریعات قرآنى و تشریفاتى بودن تشریعات تورات 4- گسترده‌گى بحث کفارات در تورات و اندک بودن آن در قرآن 5- واسطه بودن میان خدا و انسان در تشریعات تورات و عدم آن در قرآن. در ادامه میان قرآن و انجیل مقایسه شده است و از دو نگاه حضرت عیسى)ع( و پولس به نتیجه‌هاى متفاوت رسیده است. در محور سوم نخست توحید در قرآن و تورات به بحث گرفته شده و در اصل توحید بیشترین همسویى میان آن دو مطرح شده است، امّا در چگونگى توصیف خداوند رویکرد تورات، تشبیهى و قرآن، تنزیهى ارزیابى گردیده است. سپس محور نبوت مقایسه شده و نتیجه مشابه در توحید گرفته است. و در مرحله سوم بحث معاد مطرح گردیده و تورات فاقد بحث معاد معرفى گردیده است. در ادامه میان قرآن و انجیل مقایسه شده و نتیجه عکس آنچه در مورد تورات گذشت گرفته شده است. در پایان به محور چهارم پرداخته و به این نتیجه رسیده است که بیشترین اشتراک و همسویى میان متون ادیان توحیدى در بحث اخلاق است چه در سطح مبانى و چه در زمینه مصادیق.